Z roku na rok coraz częściej mówi się o przemocy, jej przyczynach i potrzebie podejmowania działań w celu jej zapobiegania. Aby skutecznie przeciwdziałać przemocy niezbędne jest zachęcenie do interdyscyplinarnej rozmowy na ten temat, co pomoże przełamać tabu i poczucie bezradności związane z tym zjawiskiem, a dzięki temu ułatwi jego lepsze zrozumienie.
W oparciu o różne źródła przemoc zdefiniować można, jako „każde zamierzone działanie wykorzystujące brak równowagi sił między osobą stosującą przemoc i osobą jej doświadczającą, odbierające poczucie bezpieczeństwa, naruszające godność osobistą, sprawiające cierpienie fizyczne i psychiczne i narażające na niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia”.
W społecznej świadomości od dawna funkcjonuje wiele mitów i stereotypów na temat rodziny, hierarchii w niej panującej i obowiązków poszczególnych członków. Panują też mity dotyczące zjawiska przemocy w rodzinie, które swoją treścią usprawiedliwiają stosowanie przemocy, służą do ukrycia czy zbagatelizowania problemu, przez co utrudniają prawidłowe reagowanie na akty brutalności, czy okrucieństwa wobec bliskich. Stąd też największe tragedie mają miejsce za zamkniętymi drzwiami.
Do najczęściej spotykanych mitów i stereotypów na temat przemocy w rodzinie należą stwierdzenia:
- MIT - przemoc w rodzinie - to nic takiego
Z obserwacji i badań wynika, że to co się dzieje w rodzinie ma istotny, a często decydujący i determinujący wpływ na życie jednostki. Przemoc w rodzinie, niestety, często traktowana jest jako zjawisko "marginalne", o "małej społecznej szkodliwości". Nic bardziej błędnego - jej zasięg jest znacznie większy, a szkodliwość społeczna szczególna, właśnie ze względu na ważność rodziny w życiu każdego człowieka.
- MIT - w sprawy rodzinne nie należy się wtrącać
Jest to jeden z najpowszechniejszych hamulców powstrzymujących reakcję osoby doznającej przemocy i innych ludzi na to, co się dzieje w rodzinie. Warto więc wiedzieć, że najwięcej przestępstw popełnianych jest w gronie osób sobie bliskich.
Wielu ludzi nie radzi sobie z problemami rodzinnymi i bez pomocy osób z zewnątrz, nie jest w stanie znaleźć konstruktywnych rozwiązań. Im wcześniej się "wtrącimy", tym większa szansa na pomyślne i szybsze rozwiązanie sprawy. Dotyczy to zwłaszcza przemocy w rodzinie, gdzie prewencja, szybka i przemyślana interwencja - mogą przyczynić się do powstrzymania eskalacji zdarzeń i zapobiec niejednej tragedii.
Pamiętajmy, że szukając wyjścia z sytuacji przemocy, dajemy szansę sobie i pozostałym członkom rodziny.
- MIT - przemoc dotyczy rodzin patologicznych, z tzw: "marginesu"
Przekonanie to zniekształca obraz zjawiska przemocy, spychając je do środowisk, z którymi większość społeczeństwa nie ma wielu kontaktów. Pozwala to czuć się w miarę bezpiecznie w gronie tzw: "porządnych obywateli", z poczuciem, że "nas te sprawy nie dotyczą". Niestety, z doświadczeń osób przeciwdziałających przemocy w rodzinie wynika, że jest to zjawisko, które dotyczy wszystkich środowisk i warstw społecznych - niezależnie od statusu społecznego, wykształcenia, posiadanego majątku.
Przemoc w rodzinie to jedno z najbardziej demokratycznych zjawisk psychospołecznych, może zdarzyć się każdemu.
- MIT - oznaką przemocy są widoczne ślady na ciele ofiar
Przemoc fizyczna pozostawiająca ślady na ciele ofiary jest tylko jedną z form przemocy.
Z badań wynika, że najczęściej występującą formą przemocy domowej jest przemoc psychiczna. Specyfiką przemocy psychicznej jest to, że pozostawia ślady w obszarze funkcjonowania psychicznego człowieka. Okazuje się, że uderzenie często łatwiej znieść, niż upokorzenie, krytyczne oceny oraz przykre i głęboko raniące słowa.
- MIT - ofiara sama sobie winna
Jakkolwiek może się to wydawać irracjonalne, bardzo często to „ofiara” jest obwiniana za to, co ją spotkało. Musimy zapamiętać, że za przemoc zawsze odpowiada osoba stosująca przemoc - niezależnie od tego, co robiła i jak się zachowuje osoba doświadczająca przemocy. Brak równowagi sił pomiędzy „sprawcą” a „ofiarą” to kluczowe kryterium odróżniające przemoc od innych sytuacji np. konfliktu.
- MIT - dla dobra dzieci powinno się znosić wszystko ze strony współmałżonka
Nic nie usprawiedliwia i nie uzasadnia znoszenia przemocy ze strony partnera. Z badań i doświadczeń praktyków wynika, że dzieci wychowujące się w rodzinach, gdzie jest przemoc - "nasiąkają" przemocą, a przemoc w rodzinie jest negatywnym dla nich wzorcem. Nawet jeśli nie są bezpośrednio bite, upokarzane, wykorzystywane, zaniedbywane czy molestowane, a obserwują przemocowe traktowanie wobec pozostałych członków rodziny, to równocześnie są osobami doświadczającymi przemocy.
- MIT - jeśli przestanie pić, wszystko będzie dobrze
Jeśli osoba stosująca przemoc przestanie pić alkohol, nie ma żadnej gwarancji, że przestanie stosować przemoc. Codzienne doświadczenia pokazują, że ktoś może przestać pić alkohol i nadal stosować przemoc, w celu utrzymania kontroli nad pozostałymi członkami rodziny. W świetle badań, alkohol jest jednym z ważnych "czynników ryzyka”, nie jest jednak przyczyną przemocy. Bywa traktowany jako "wyzwalacz" zachowań przemocowych, a jednocześnie często postrzegany jest jako "usprawiedliwiacz" aktów przemocy.
Powyżej przedstawiono niektóre mity, które obecne są w przekonaniach wielu osób z różnych środowisk. Na temat szkodliwości mitów powstało wiele artykułów i przeprowadzono wiele badań, podważających ich prawdziwość, dlatego też jeżeli widzimy, że dzieje się coś niepokojącego – reagujmy na te sytuacje, bo czasem może to być jedyna szansa na uratowanie komuś życia.
Pamiętajmy!!! Przemoc jest przestępstwem i podlega karze. Nikt bez względu na płeć, wiek, pochodzenie, wyznanie, wykształcenie czy sytuację materialną nie może być bity czy krzywdzony w inny sposób. Nic też nie usprawiedliwia zachowania sprawcy.
Tylko podjęcie stanowczych działań może sprawić, że przemoc się nie powtórzy...
W powiecie ropczycko-sędziszowskim działa kilka instytucji, do których możemy się zwrócić o pomoc w sytuacji dla nas trudnej. Wszystkie osoby potrzebujące wsparcia mogą skorzystać m.in. z bezpłatnego poradnictwa prawnego i psychologicznego realizowanego m.in. przez Powiatowy Ośrodek Interwencji Kryzysowej, 39-100 Ropczyce, ul. Konopnickiej 3, tel. 17/22 12 566 lub 17/865 25 33.
Opracowano na podstawie artykułów zamieszczonych na stronie internetowej www.niebieskalinia.pl
Opracowała - Anna Sztokman-Szczepańska - psycholog
